Mental Yorgunluk Nedir?

Mental yorgunluk nedir? Sorusuna en kısa şekilde, ‘zihinsel olarak kendini tükenmiş hissetmek’ diye cevap verebiliriz. Kendinizi sürekli huzursuz, bunalmış, zihinsel ve duygusal olarak boşta hissediyorsanız mental yorgunluğa sahipsiniz demektir.

Mental yorgunluğu en çok, uzun süre devam eden bilişsel aktiviteler tetikler. Bu sırada beyin normalden çok daha hızlı çalıştığı için yorulur ve genel bilişsel fonksiyonlar sekteye uğrar, üretkenlik azalır.

Mental Yorgunluk

Zihin yorgunluğu veya beyin yorgunluğu diye de tanımlanan mental yorgunluk, zihnin yoğun kullanılmasını gerektiren durumlarda ortaya çıkar. Karar verme, analiz etme, düşünme gibi bilişsel becerilerin uzun bir süre devam ettirilmesi mental olarak yorgun hissetmeye yol açar. Özetle mental yorgunluk; gündelik hayatın hızı ve çeşitli zorluklar karşısında buna tepki olarak meydana gelen zihinsel durgunluktur.

Söz konusu durum, kişinin; dikkat, konsantre olma, problem çözme gibi becerilerini etkin şekilde kullanmasına engel olur.

Mental açıdan yorgun olan kişi kendini hep mutsuz hisseder. Yaşama sevinci, enerjisi, motivasyonu azalır. İçinden hiçbir şey yapmak gelmez. Bu durum hâliyle sosyal ilişkilerini, eğitim ve iş hayatını olumsuz etkiler. Araştırmalar, yorgunluğun fiziksel dayanıklılığı da azalttığını ortaya koymuştur.

Mental Yorgunluk Belirtileri

• Sinirlilik
• Uykusuzluk
• Yorgun uyanmak, ne kadar uyusa bile kendini dinlenmiş hissetmemek
• Konsantrasyon bozukluğu
• Enerji kaybı
• Motivasyon eksikliği
• Yorucu ilişkiler
• Sürekli hızlı karar vermeyi gerektiren işlerle meşgul olmak (Zira bu durum, beynin ‘yürütme’ merkezine çok fazla yüklenmek demektir.)
• Bulunulan ortamın dağınık olması (Bilime göre dağınıklık, stres (kortizon) hormonunu tetikleyen bir unsurdur. Fiziksel çevrenin dağınık olması kadar, eylemlerin dağınık olması da böyledir. Kişinin başıboş davranışlar sergilemesi stres oluşumuna yol açarak zihinsel yorgunluğa dönüşebilir.)
• İştahsızlık
• Tükenmişlik hissi
• Kaygı, endişe

Mental Yorgunluk Nedenleri

• Yaptığı işten memnun olmamak
• İş yoğunluğu
• Tansiyon düşüklüğü
• Karaciğer ve kalp rahatsızlıkları
• Gürültü, trafik ve benzeri stres faktörleri
• Yaşlı veya hasta birine bakıcılık yapmak
• Düzensiz yaşam (İş ve normal hayat arasında denge kuramamak, kendine vakit ayırmamak)
• Hayal kırıklığı
• Kronik hastalığa sahip olmak
• Çalışma sürelerinin uzun olması
• Finansal problemler
• Bir bebek sahibi olmak
• Ailevi sorunlar
• Uyku bozuklukları
• Aynı anda birçok iş yapmaya çalışmak
• Aşırı stresli meslekler (Öğretmenlik, doktorluk, pilotluk vb.)
• Kaçınma ve erteleme gibi davranışlar (Zihinsel enerjiyi tüketerek mental yorgunluğu başlatır.)
• Geçmişe takılı kalmak
• Mükemmeliyetçilik
• Bazı psikiyatrik ilaçlar (Özellikle antidepresanlar)
• Fibromiyalji
• Bağışıklık sistemi hastalıkları (Otoimmün hastalıklar)
• Sevilen birinin vefatı, boşanma gibi duygusal bakımdan zorlu deneyimler
• Depresyon
• Anksiyete mental yorgunluk sebepleri arasındadır.

Mental Yorgunluk Nasıl Geçer?

Aşağıdaki önerileri dikkate almak mental yorgunluğunuzun hafiflemesi için faydalı olacaktır:

• İşleri Öncelik Sırasına Göre Planlayın

Yapmanız gerekenleri önem derecesine göre sınıflandırın. Bir işi bitirmeden diğerine başlamayın. Tüm dikkatinizi tek bir işe verip sadece ona odaklanın ki kafanız karışmasın.

• Stresten Kaçının

Mental yorgunluk nasıl yenilir? Sorusunun cevabı stresten uzak durmakta gizlidir. Sizi rahatsız eden kişilerden, olaylardan kendinizi soyutlayın. Sizi demotive eden insanlarla aranıza mesafe koyun.

• Yeterli ve Kaliteli Uyku Uyumaya Özen Gösterin

Mental yorgunluk tedavisisağlıklı uyku ile yakından ilişkilidir. Günde kaç saat uykuya ihtiyacınız olduğunu en iyi siz bilirsiniz. Herkesin uyku gereksinimi farklıdır. Ancak insanlar çoğunlukla günlük 6-8 saat uykuya ihtiyaç duyar.

Öte yandan her gün aynı saatte yatıp aynı saatte kalkmaya, böylece uyku rutini oluşturmaya çalışın. Yatak odanızın dekorasyonunda yatıştırıcı renkler kullanın. Yatmadan birkaç saat önce yemeyi-içmeyi bırakın. Bilhassa akşamları ağır yemekler yemeyin, uyumadan birkaç saat önce alkol veya kafeinli içecekler tüketmeyin.

Uyuyacağınız ortamın sessiz ve karanlık olması çok önemlidir.

• Gerçekçi Olun

Ulaşılabilir hedefler belirleyin. Büyük hedefleriniz varsa bunları parçalara bölün. Örneğin; ‘bu 2000 sayfalıkkitabı bitirmem gerekiyor.’ Diye düşünmek yerine, ‘her gün 20 sayfa okuyarak 3 buçuk ayda bu 2000 sayfalık kitabı bitireceğim.’ Diyebilirsiniz.

• İş Yükünüzü Azaltın

Elinizdeki bazı işleri paslayabileceğiniz kişiler varsa onlardan yardım isteyin. Sorumluluklarınız devamlı zihninizi meşgul ediyor ve sizi yorgun düşürüyorsa, bazılarından feragat etme vaktiniz gelmiş demektir.

• Yapılacaklar Listeleri Oluşturun

Ertesi gün, birkaç gün sonra, önümüzdeki hafta, bu ay… Kısaca ne zaman ne yapılması gerektiğini yazın. Bu çizelgeye göre hareket ederek hayatınızı düzene sokun. Aklınızdakileri somutlaştırmak, beyninizin onları daha kolay algılamasını kolaylaştırır.

Bundan dolayı listeler, zamana dayalı planlar oldukça önemlidir.

• Sabah Rutinine Sahip Olun

Mental yorgunluk nasıl giderilir? Diye düşünüyorsanız, güne güzel başlamanın da bu durumdan kurtulmanıza yardımcı olacağını unutmayın. Sizi zorlamayacak, güne hazırlayacak aktivitelerle pozitif enerji toplayabilir, zihinsel sağlığınızı iyileştirebilirsiniz.

Örneğin; bir fincan sert kahve, nefes egzersizleri veya kısa yürüyüşler gibi.

• Sporu Hayatınızın Bir Parçası Hâline Getirin

Egzersiz demişken, her gün düzenli spor yapmayı ihmâl etmeyin. Fazla efor gerektirmeyen, evde bile yapacağınız hafif egzersizlerle zihinsel sağlığınızı güçlendirebilirsiniz. Düzenli egzersizin hem fiziksel, hem de ruhsal açıdan ne kadar yararlı olduğunu izah etmeye gerek yoktur.

• Meditasyon Yapın

Yoga ve buna benzer meditasyon teknikleri mental yorgunluğa iyi gelen şeyler arasındadır. Meditasyon, sizi meşgul eden düşünceleri zihninizden temizlemenize yardım eder ve sizi daha berrak bir zihne kavuşturur.

• Çalışma Ortamınızı Gözden Geçirin

Dikkat dağıtıcı öğeler, odaklanmanızı olumsuz etkileyecek kadar parlak veya zıt renkler var mı? Cevabınız evet ise, dekorasyonunuzu değiştirin ve dikkatinizi dağıtacak şeyleri çalıştığınız ortamdan uzaklaştırın. Kalabalık bir ortamda çalışıyorsanız ve imkânınız varsa sessiz bir yer tercih edin.

• Molalar Verin

Aralıksız çalışmak sizi başarıya ulaştırmaz. Tam tersine verimliliğinizi azaltır. Belli aralıklarla molaya çıkarak performansınızı yüksek tutabilirsiniz.

• Kendinizi Ödüllendirin

Mental yorgunluk için ne yapılmalı? Diye düşünüyorsanız, kendinizi şımartmaktan geri durmayın. Meselâ önemli bir işi bitirdiğinizde kendinize güzel bir yemek hediye edin. Yeni mekânlar, yeni tatlar; sinema, konser ve benzeri etkinlikler… Sizi mutlu edecek olan ne ise, başarınızı onunla kutlayın.

Mental Yorgunluk Tedavisi İçin Diğer Öneriler

• Deniz dalgaları, kuş sesleri gibi rahatlatıcı şeyler dinleyin.
• Biraz kitap okuyarak kafanızı dağıtın.
• Kısa bir tatile çıkın.
• Stresinizi hafifletmeye yardımcı bitkilerden yararlanın. Bitki çayları uykuya geçmeyi kolaylaştırır ve kaygı seviyesini azaltır. Kediotu, melisa, papatya, pasiflora, lavanta, tarçın onlardan bazılarıdır.
• Sağlıklı ve yeterli beslenin. Kendi kendinize diyet yapmayın. Mutlaka bir uzman desteği alın. Fast-food ürünlerden, abur cuburlardan, basit karbonhidratlardan uzak durun.
• Masaj yaptırın. Masaj esnasında kullanılan aromalı doğal yağlarhafif müzik; ayrıca o ambiyans, , loş ortam hem bedeninize hem de zihninize çok iyi gelecek.
• Mental yorgunluğun tedavisi için paylaştığımız bu öneriler işe yaramazsa psikolojik destek almayı düşünebilirsiniz.